Hormonen en geestelijke gezondheid: de onzichtbare invloed van de menstruatiecyclus bij vrouwen

Vanaf onze eerste menstruatiecyclus in de puberteit tot aan de laatste voor de menopauze staan vrouwen voor unieke uitdagingen die een directe invloed hebben op onze geestelijke gezondheid. Het is geen toeval dat we twee keer zoveel kans hebben op angststoornissen of depressies als mannen. Deze stoornissen worden niet alleen beïnvloed door de sociale en psychologische context, maar ook door iets dat dieper gaat en vaak over het hoofd wordt gezien: onze hormonen.

Van onwetendheid naar kennis

In het verleden werd de invloed van deze hormonale schommelingen op de geestelijke gezondheid genegeerd, waardoor veel vrouwen niet zeker wisten of hun ervaringen normaal waren en hoe ze ermee om moesten gaan. Maar gelukkig veranderen de tijden. Gedragsneuro-endocrinologie gericht op de gezondheid van vrouwen wint terrein en daarmee ook een beter begrip van hoe vrouwelijke hormonen ons welzijn beïnvloeden.

Het vakgebied Behavioral Neuroendocrinology is gewijd aan het onderzoeken van de manier waarop hormonen het functioneren van de hersenen en gedrag beïnvloeden, en binnen dit vakgebied vinden we een stroom van onderzoek gericht op vrouwelijke hormonen en hoe ze de geestelijke gezondheid van vrouwen beïnvloeden. De doelstellingen van het vakgebied zijn zeer divers en zeker multidisciplinair. We vinden bijvoorbeeld studies met knaagdieren die de meest fundamentele effecten van vrouwelijke hormonen op de hersenen proberen te ontcijferen, aangezien diermodellen ons meer details en controle bieden bij het bestuderen van de hersenen dan menselijke modellen. Andere studies vergelijken psychologische processen tussen mannen en vrouwen met behulp van normatieve populaties. Er zijn ook studies die zich meer in detail richten op bepaalde aandoeningen die samenhangen met hormonale schommelingen en hun effecten op de lichamelijke en geestelijke gezondheid, zoals Premenstrual Dysphoric Disorder (PMDD), dat wordt gekenmerkt door een drastische accentuering van psychiatrische symptomen tijdens de premenstruele fase van de cyclus. En natuurlijk mogen we de ontwikkelingsstromingen niet vergeten, die zich meer richten op hormonale effecten op de hersenen en het gedrag tijdens fasen van grote hormonale veranderingen, zoals zwangerschap of postpartum.

In mijn geval was mijn predoctoraal onderzoek samen met mijn promotoren, Prof. Dr. Karin Roelofs, Dr. Anna Tyborowska en Dr. Eliana Vassena, bij Radboud Universiteit EPAN lab richt zich op hoe hormonale schommelingen tijdens de menstruatiecyclus twee psychologische processen beïnvloeden die fundamenteel zijn voor geestelijke gezondheid: emotionele controle en motivatie. Dit zijn belangrijke hulpmiddelen om ons snel aan te passen aan de eisen van onze omgeving. Emotionele controle zijn de strategieën die we impliciet gebruiken om de subjectieve aspecten van een emotionele reactie te veranderen of te reguleren. Motivatie is de kracht die gedrag stuurt, in stand houdt en reguleert om een doel te bereiken of een behoefte te bevredigen.

Hoewel onderzoek naar geestelijke gezondheid vaak heeft gewezen op een “kwetsbaarheid” tijdens de mid-luteale fase in verband met progesteron, zijn er ook aanwijzingen dat op andere momenten van de cyclus hormonale schommelingen gunstig zijn. Recente studies hebben bijvoorbeeld aangetoond dat vrouwelijke atleten betere prestaties leveren tijdens de folliculaire fase. Deze bevindingen hebben me geïnspireerd om niet alleen de “vensters van kwetsbaarheid” te onderzoeken, maar ook wat ik graag “vensters van kracht” noem, d.w.z. de momenten waarop hormonale schommelingen onze bondgenoten kunnen zijn in termen van emotionele veerkracht en cognitieve vaardigheden.

Een van de grootste uitdagingen op dit gebied is het gebrek aan middelen om onderzoek van hoge kwaliteit uit te voeren. Om robuuste resultaten te verkrijgen, is het essentieel om gebruik te maken van geavanceerde technieken voor hormoonanalyse en neuroimaging en om deelnemers een eerlijke compensatie te bieden voor hun tijd en moeite. Bij het indienen van onderzoeksvoorstellen heb ik vaak de vraag gekregen: “Hoe zit het met de mannen?”. Gelukkig begint de wetenschappelijke gemeenschap in te zien hoe belangrijk het is om zich te richten op zaken die een verschillend effect hebben op de vrouwelijke populatie. Te lang hebben stereotypen zoals “vrouwen zijn te hormonaal” ertoe geleid dat vrouwen werden uitgesloten van klinische onderzoeken of dat hun ervaringen werden versimpeld tot alleen vrouwen in dezelfde fase van de menstruatiecyclus.

Ter vergelijking: 58% van de vrouwen in de reproductieve leeftijd ervaart de menstruatiecyclus en de bijbehorende hormonale veranderingen. In een bredere maatschappelijke context maken deze onderzoeken deel uit van de groeiende erkenning van de invloed van menstruele gezondheid op geestelijk welzijn, ondersteunen ze op feiten gebaseerde beleidsvorming en dragen ze bij aan het lopende debat. De resultaten kunnen de ontwikkeling van preventiestrategieën, onderwijsinitiatieven, beleidsmaatregelen op de werkplek en gezondheidspraktijken ondersteunen, door een omgeving te bevorderen die de specifieke uitdagingen van vrouwen in verschillende stadia van de hormonale overgang erkent en hierop inspeelt. Tot slot wil ik benadrukken dat we in Spanje ook onderzoeksteams hebben die zich met dit onderwerp bezighouden, zoals het laboratorium van Dr. Susana Carmona in het Hospital General Universitario Gregorio Marañón. Haar team, NeuroMaternal, bestudeert de veranderingen in de hersenen die gepaard gaan met zwangerschap, moederschap en vaderschap en draagt zo bij aan de groeiende kennis over de geestelijke gezondheid van vrouwen.

Als je zover bent gekomen en je wilt je verdiepen in het verband tussen hormonen en geestelijke gezondheid, dan raad ik je het volgende aan:

– Inleidend: “Period Power: Harness Your Hormones and Get Your Cycle Working For You” door Maisie Hill. Dit boek is de eerste benadering van hoe hormonale veranderingen tijdens de menstruatiecyclus het leven van mensen met een menstruatiecyclus beïnvloeden.

– Op een meer gedetailleerd niveau laat ik je ook een lijst van huidige onderzoekers na die zich inzetten voor vooruitgang in dit onderwerp: Emily Jacobs, Birgit Derntl, Belinda Pletz, Claudia Barth, Julia Sacher, Alkistis Skalkidou, Lotte Gerritsen, Ellen de Bruijn, Liisa Galea, Ann-Marie de Lange, Tory Eisenlohr-Moul, en noem nogmaals Susana Carmona.

Kun je ons helpen om meer te worden? Word lid en doe mee. Zeg het voort op de netwerken. Neem contact met ons op en vertel ons over uzelf en uw project.