De tweede lichting door CENL geaccrediteerde mentoren heeft zojuist haar opleiding afgerond
Door Beba ARLANZON
Volgens de overlevering was de eerste mentor in de geschiedenis Mentor, een vriend van Ulysses, aan wie de Griekse held de opvoeding van zijn zoon Telemachus toevertrouwde voordat hij naar de Trojaanse oorlog vertrok. In werkelijkheid had Telemachus een mentor, aangezien Athena, godin van de wijsheid, de gedaante van mentor aannam om de jonge man te begeleiden en te adviseren. Het is waarschijnlijk dat de figuur van de mentor zo oud is als de mensheid. We weten dat het in verschillende culturen bestond en dat het wortel schoot in Europa. Zo was Socrates de leraar van Plato, Plato die van Aristoteles en Aristoteles op zijn beurt die van Alexander de Grote. Mentorschap ging over van Griekenland naar Rome en bleef zich door de eeuwen heen ontwikkelen: de relatie tussen meesters en leerlingen in gilden en werkplaatsen uit de middeleeuwen en de renaissance, de literaire zalen van de Verlichting of politieke mentoren om maar een paar voorbeelden te noemen. Een verhaal met een mannelijk gezicht ondanks dat er ook vrouwelijke mentoren waren. In ieder geval verandert de essentie van mentoring niet: iemand met ervaring adviseert een andere persoon met minder ervaring en helpt hen zich te ontwikkelen. Om dieper in te gaan op de kenmerken van mentorschap in de 21e eeuw, interviewden we Laila Al Qadi, professor van de twee accreditatiecursussen die bij CENL worden gegeven.
Vragen. Mogelijk denken veel mensen bij het horen van het woord “mentor” aan sporttrainers (coaches) uit Amerikaanse films. Wat doet een “mentor” in de 21e eeuw en hoe verschilt hij van andere figuren zoals de coach, de motiverende spreker of zelfs een psycholoog?
Antwoord. Een mentor is een ervaren persoon die een ander (mentee) begeleidt bij het bereiken van persoonlijke of professionele doelen en die ervaringen, advies en kennis met hen deelt. Mentoring is een proces van persoonlijke ontwikkeling door middel van leren en de emotionele, mentale en gedragsveranderingen die optreden bij de mentee. In de woorden van David Clutterbuk, mede-oprichter van de European Mentoring and Coaching Council (EMCC) en pionier op het gebied van professionele mentoring: “een mentor is een volwassen coach”. Mentors doen aan coaching, opgevat als het afstemmen van doelstellingen en het werken daaraan. Psychologen daarentegen zijn professionals in menselijk gedrag en zijn opgeleid om situaties te helpen en te verlichten die vanwege hun complexiteit niet door een mentor kunnen worden aangepakt. De mentor moet deze problemen kunnen identificeren, eerlijk zijn en de mentee laten weten dat ze niet de hulp kunnen bieden die ze nodig hebben. Wat de motiverende sprekers betreft, zij moedigen de kijker aan door middel van inspirerende toespraken, maar vragen, luisteren of begeleiden niet in het proces van persoonlijke of professionele ontwikkeling.
V. Op welke wetenschappelijke basis is mentoring gebaseerd?
A. Mentoring wordt ondersteund door tal van wetenschappelijke studies, je hoeft alleen maar een wandeling door de zoekmachine of wetenschappelijke hoofdartikelen te maken en te zien wat er wordt gepubliceerd. Eigenlijk is het gebaseerd op filosofie, neurologie, antropologie, sociologie, psychologie en pedagogiek. Er zijn veel disciplines die hebben onderzocht, en blijven onderzoeken, hoe professionele mentoring deze velden beïnvloedt.
V. Mentees verwachten resultaten. Wat is in het algemeen het slagingspercentage onder “normale” omstandigheden? Dat wil zeggen, met realistische doelstellingen, leerlingen die betrokken zijn bij het proces en zonder ongunstige omstandigheden die het proces negatief beïnvloeden.
A. Er is aangetoond dat mentoring veel voordelen heeft voor de mentee als aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan. De mentee moet toegewijd zijn aan het leerproces, omdat hij in situaties zal terechtkomen die hem van binnen kunnen ‘in opstand brengen’ en die moeilijk te beheren zijn. Veel mentees geven het op als ze zien dat mentoring geen training is, dat de mentor hen niet gaat vertellen hoe ze hun problemen moeten oplossen of hoe ze hun doelen kunnen bereiken, maar door middel van vragen, verheven gesprekken en volledig luisteren, moedigt de mentor aan, daagt ze uit en stelt de overtuigingen van de mentee in vraag en laat hem nadenken over zichzelf. Wanneer de mentee openstaat voor het verkennen, reflecteren en in de praktijk brengen van beslissingen die buiten zijn controlegebied liggen, is het slagingspercentage erg hoog.
V. Wanneer moeten we overwegen contact op te nemen met een mentor?
A. Praktisch van kinds af aan. Als je de mogelijkheid hebt om deel te nemen aan een mentorprogramma, maak dan van de gelegenheid gebruik. Zowel formele als informele mentoring, dat wil zeggen gestructureerde programma’s met vastgestelde doelstellingen of flexibele programma’s, maken het mogelijk het leerproces te versnellen. De gelegenheden om te overwegen een beroep te doen op een mentor beginnen van binnenuit: wanneer u geblokkeerd bent en niet weet wat u moet doen, wanneer u een baan wilt krijgen, wanneer u leiderschapsvaardigheden in de organisatie wilt ontwikkelen…
“Mensen zoeken de professionele diensten van mentoren om te kunnen nadenken over hoe ze hun doelen kunnen bereiken en ten volle kunnen leven”
V. Een mentor moet de persoon kennen die hij begeleidt, maar hij is niet zijn therapeut. In hoeverre moet de stagiair zich ‘openstellen’ in de sessies?
A. Mentoring is een relatie tussen twee mensen en daarom moet er vertrouwen zijn. De openheid van beide partijen is nodig om een communicatie tot stand te brengen waarin reflecties op het heden ontstaan om acties voor de toekomst te implementeren. Er moet echter altijd een vertrouwelijkheidsovereenkomst zijn om de mentee te verzekeren dat niets dat tijdens de sessies wordt gedeeld, buiten hem zal worden gebruikt. Mentors zijn geen vrienden, en we pretenderen dat ook niet te zijn, maar vaak kan er een mooie vriendschap ontstaan met de mentee die behouden blijft nadat het proces is voltooid.
V. Vanaf welke sessie moet de cursist zijn eigen voortgang zien?
A. Zoals ik al eerder heb gezegd, hangt het af van de toewijding van de mentee aan zijn eigen proces. Normaal gesproken treedt de verandering meestal op rond sessie 4-6. Van daaruit begint u met het opstellen van het actieplan om de doelstellingen te bereiken.
V. Welke mentorfilosofie heb je doorgegeven aan de eerste CENL-mentoren? Is de training gericht op de persoonlijke, gedrags- of professionele doelen van de mentees?
A. De filosofie die ik volg is om me te concentreren op de persoon, zoals de psycholoog Carl Rogers beweerde. Daarom benadruk ik in mijn training twee aspecten: het belang van het vergeten van de mentor door de mentor en het belang van leren luisteren om de mentee de juiste vraag te kunnen stellen. Mentees kunnen persoonlijke of professionele doelen hebben en professionals kunnen uiteindelijk persoonlijk zijn. Dit verandert echter niets aan onze manier van mentorschap beoefenen, omdat het altijd gericht zal zijn op de persoon en zijn ontwikkeling.
V. Wat is volgens u de reden voor de groeiende belangstelling van mensen voor coaches en mentoren?
A. We worden ondergedompeld in een directe wereld, waar we geen tijd hebben om rustig na te denken en na te denken. We moeten “doen, doen, doen” en dit druist vaak in tegen onze waarden en principes. Mensen zoeken de professionele hulp van mentoren wanneer ze een boost, opheldering of gewoon hulp nodig hebben om ‘het rustiger aan te doen’, zodat ze kunnen nadenken over hoe ze hun doelen kunnen bereiken en volledig kunnen leven.
Kun je ons helpen om meer te worden? Word lid en doe mee. Zeg het voort op de netwerken. Neem contact met ons op en vertel ons over uzelf en uw project.
